Nje pjese e marre nga libri i shkruar nga ZHAN KLOD FAVERIAL (me citime ng aautore te tjere).
KAPITULLI 96
Pirroja dhe Skenderbeu-shtrirja e principates se Mirdites-mbreterit e Napolit dhe duka i Savojes- marreveshja me qeverine turke- dhunimi i kompromisit nga Omer Pasha, Ismail Pasha dhe Dervish Pasha-Traktati i Berlinit-hakmarrje dhe ndeshkim- as vete nje funksionar otoman nuk mund te kapercente kufijte e saj( se principates se Mirdites).
Dikur, Epiriotet e lashte e kishin quajtur shqiponje Pirron, sovranin e tyre. -Po, une jam shqiponje,- u pergjigj ai -por prej jush jam i tille.Kjo ishte pikerisht pergjigja qe do tu jepte Skenderbeu te gjithe shqiptareve, por Mirditoreve me vecan tjereve. Po, Skenderbeu ishte i madh, por a do te ishte bere i tille nese do te kish patur te tjere ushtare ne shqerbim te tij? Ku mbeshtete Aravantini qe e cakton qe ne vitin 1560 kohen kur Mirditoret kane si prijes nje fare Zaharie, pasardhes te Skenderbeut? Kete nuk e dime, dhe as ai nuk e thote. Mirditoret banoni ne malet perreth Krujes, dikur te quajtura KUNAVIA. Fshatrat e tyre, te shperndara ne luginen e Matit, zinin nje hapesire prej 24 legash ( 133. 34400 kilometra) qe nga grykederdhja e ketij lumi e deri ne burimet e tij, ndersa kryeqyteti i tyre, i vendosur 16 lega ( 88.89600 kilometra) prej Alisias ( Lezha e vjeter) quhet OROSH.
" E reduktuar ne permasat e sotme, principata e Mirdites gjendet e rrethuar thote Hekardi, konsulli i Frances.-ne malet e paarritshme ku mund te depertosh vetem nepermjet tri shtigjeve te ngushta. Pozicioni i saj eshte jashtezakonisht i sigurte dhe per me teper i rendesishem, pasi ajo komandon rruget e Prizrenit dhe te Tiranes, te vetmet nepermjet te cilave, ne rast lufte me Malin eZi, Porta e Larte mund te depertonte ne Shqiperine e eperme per te derguar trupat atje" .
Me 1461, mbreterit e Napolit i jane borxhli Skenderbeut per fronin e tyre. Por me vdekjen e ketij princi, gjithcka ata bene per keta shqiptare fatkeqe ishte tu ofronin nje strehe ne Japigine e lashte. te braktisur nga kjo ane, Mirditoret iu drejtuan Dukes se Savojes ne vitin 1592. Por, edhe pse i mbiquajtur i madh, Emanueli I duket se nuk ia vuri veshin shume kerkeses se tyre.
Duke mos marre nga askush ndihmat materiale per te cilat trimat e tyre kishin nevoje, ata i moren ato nga papet, te cilet perforconin guximin e tyre. Por, ne cfare gjendje i gjeten misionaret e pare qe dergoi Roma tek ata? Perndjekja i kishte zemeruar dhe i kishte bere te eger. ishin me shume tigra se njerez. te terhequr ne male, ata kishin vetem shpellat dhe tendat per banese.
Ti beje ata te kuptonin se ishin nenshtetas te rrespektueshem te nje monarku, ne emer te te cilit ishin therrur familjet e tyure, ishin shembur kishat e tyre, ishin djegur fshatrat e tyre, ishte dicka e pamundur.Gjithashtu, misionaret iu kerkuan atyre ti nenshtroheshin kesaj fatkeqesie, duke pritur qe Turqit, te paret nga te gjithe te tjeret, te ndjenin nevojen qe te arrinin marreveshje me njerez ndaj te cileve ata nuk kishin asnje ndikim, pasi ata nuk u kishin lene asgje.
" Duke pare- thote Ami Bue se mbreterit e Napolit iu ofruan atyre vetem strehim, Mirditoret i bene kushtim vendin e tyre, me 1592, karl Emanuelit te savojes. Por, te braktisur kaq turpshem nga e gjithe Europa, ata iu nenshtruan Turqve me tre kushte:
1. te ruanin armet dhe pronat e tyre.
2. Te mos paguanin asnje lloj haraci.
3. Te mos hynte apo te banonte asnje turk ne vendin e tyre.
Politika- shton Bue-i detyroi Turqit te respektonin kundershtare te tille, dhe zgjedhja e tyre rendoi vetem mbi ata qe nuk mund ti rezistonin nevojes per te punuar fushat pjellore".
Zoter te fushave, Turqit donin ti gezonin ato. Por, si mund te gezonin nese ata nuk respektonin malet. Dhe si shpresonin te jetonin nese nuk respektonin jeten e te tjereve? Atehere, midis malit dhe fushes, pati nje lloj kompromisi, nje marreveshje te heshtur.
Kjo marreveshje e pare i coi ne nje tjeter. Qeveria pranoi te respektonte vendin e tyre me kusht qe ata te ndihmonin te respektohej vendi i saj, kur atyre tu kerkohej. Ata pranuan, por me kusht qe te trajtoheshin si aleate dhe jo si vasale. Ata do te shkonin ne lufte, por te shoqeruar nga prifterinjte e tyre, dhe do te merrnin urdherat vec nga kapedanet e tyre.
Nje udheheqes shpirteror qe do te mbeshteste guximin e tyre, nje kapedan ushtarak qe do te merrej vesh me komandantet turq per zhvillimet e luftes kundra armikut- te tilla ishin bazat e marrveshjes se tyre me qeverine turke.
Ky pakt duket se nuk eshte shkruar, por ai u ruajt mjaft mire per shekuj me rradhe. Dhe ketu veme re dicka, se dhunimi i pare i ketij pakti shekullor ishte bere nga nje apostat, te cilit ata i kishin shpetuar praparojen ne nje lufte kunder Malit te Zi, me nje fjale nga i fameshmi sadrazem Omer Pasha.
Gjate luftes se Krimese, e quajtur lufta e Sevastopolit, ata dhane kontigjentin e tyredhe u dalluan ne shume rrethana (v. 1854). Por sapo Bib Doda (kapedan i Mirdites dhe Princ) kapedani i tyre, u nis per te rekrutuar ushtare te rinj, sadrazemi Omer Pasha fut 300 prej tyre ne nizamet e tij, i carmatos ata me pak te zotet, dhe i kthen ne vendin e tyre.
Nga cdo pikpamje, ky ishte nje veprim i papeshuar, aq shume pavend sa ne Konstandinopoje u desh nderhyrja e ambasades franceze per tu kthyer Mirditoreve armet qe u ishin marre, dhe ne Shkoder nderhyrja e konsujve per te qetesuar revolten qe ziente malet. Vetem konsulli i Austrise nuk u bashkua me t etjeret, - thote Hekardi. Ndoshta atij i interesonte nje ngaterrese e tille qe do t'i lejonte austrise te nderhynte, sic do te nderhyje me vone ne Hercegovine.
Me vone, midis Bib Dodes dhe Ismail Pashes me prejardhje bohemiane, pati nje grindje. ceshtja, te pakten duhej ti neshtrohej gjykates ose ti raportohej Portes se Larte. Ne vend qe te ndiqte rruget e ligjshme, cfare beri bohemiani Ismail? Ne fillim ai helmoi Bib Doden dhe, pak me pas, egjymton fshehtazi kufomen e tij. C'kerkonte te nxirrte prej kesaj? Qe te bentenj kasaphane nder Mirditoret me topat dhe nizamet e tij. Porsesic tregojne faktet, nje krim i tille nuk mbeti pa u ndeshkuar.
Per fat te mire te Turqise, konsujt qysh ne fillim e penguan nje gjakderdhje, e cila do tye conte ne nderhyrje europiane te ngjashme me ate te Libanit.
Me ne fund shpertheu lufta ruso-turke. pas vdekjse se Bib Dodes, i biri i tij u cua ne Konstandinopoje, thuhej se vete qeveria donte te merrej me edukimin e tij.
Le te pranojme qe do te kishte bere mire. Po perse e kthen me vone? Dhe, pasi e kthen ne vendin e tij, perse merret tradhetisht nga Dervish Pasha dhe internohet edhe nje here ne Konstandinopoje?
Ne ditete sotme, marredheniet e Turqise me Mirditoret nuk ndryshojne shume me ato te kaluares. Po Turqia a ka fituar nga kjo? Dhe, a nuk do te kishte qene ajo me e nderuar dhe me e sigurte nese keto mardhenie, ne vend qe te garantoheshin prej Europes, te ishin si dikur nepermjet nje besimi te ndersjelle dhe shekullor? Mund te numerohet kushedi sa raste qe nepunesit perandorake e kane kompromentuar Porten e Larte, por a mund te permendet edhe nje rast i vetem kur Principata e Mirdites te mos e kete kryer detyren e saj kundrejt sulltanit?
Zoter te rruges qe te con nga Prizreni ne Shkoder, ata e bllokonin-- thote Hekardi- sahere qe donin tu ankoheshin autoriteteve otomane. Ne keto raste, ata ndalonin karavanet dhe udhtaret, kedo qe i perkiste qytetit kundrejt te cilit atakishin ankese, dhe i mbanin derisa tu jepej e drejta e tyre, duke patur kujdes gjithheret te mos mbanin kurrsesi katoliket ose tregtaret e tyre".
Persa i perket fese ishte ndryshe. Meqe fyerja merrte karakter, ndeshkimi vepronte ne te gjitha perpjestimet e tjera. " Ne vitin 1804, per shembull, Geget muhamedane te Shkodres varen per tu argetuar nje at kapucin (Franceskan), Te njoftuar per kete mizori, Mirditoret kapen 5 turq dhe i varen ne portat e qytetit, me nje leter drejtuar vezirit me keto fjale: " 5 per 1, dhe nese nje krim i tille perseritet, si pergjigje eshte koka jote". I trembur per veten e tij, satrapi- shton Pukevili- u dergoi dhurata Mirditoreve, dhe mezi ia doli mbane qe ti qetesonte.
Nje fyerje ndaj fese- thote nga ana e tij Hekardi- nuk ka mbetur kurre e pandeshkuar. Muslimanet perqark e kane provuar ne kurriz te xhamive te tyre. ato i kishin njolllosur sa hetre nje musliman kishte qelluar mbi nje kryq ose kishte shkaterruar nje ndertese katolike.
Kur, koheve te fundit, pashai iu kundervu ndertimit te seminarit dhe hodhi pertoke gjicka qe ishte ndertuar, Mirditoret vendosen te zbrisnin ne fushe dhe te shembnin nje xhami per tu hakmarre per fyerjen qe i ishte bere katolicizmit.
Duke kaluar ne kete kohe neper malet e tyre per tu kthyer ne Shkoder ku me therrriste e njejta ngjarje, pashe 300 Mirditore te bashkuar rreth hanit te Gjon Koles, dhe gati per te marrshuar drejt Pukes per te shembur nje xhami. Une u mendova tu ktheja mendjen dhe ia dola mbane vetem kur bera te qarte se do ti vinin ne rrezik te madh bashkefetaret e tyre te vendosur ne fushe" (Hecquard)
Te tille jane Mirditoret. Jo vetem qe nuk jane vasale, por me teper Turqit kurre nuk e kane pushtuar vendin e tyre. Nje funksionar otoman nuk mund ta kalonte kurrsesi gryken e Kreshtes pa marre nje te shtene pushke." (Hecquard)
Mirditoret jane hakmarres por nuk jane bandite. Nga kjo rrjedh se ata nuk kane bere kurre lufte me perandorine Otomane ( pas marreveshjes), dhe se territoi i tyre ka qene vazhdimisht i respektuar. Ne te kundert, ekspeditat e shumta te perandorise Otomane kunder Malit te Zi ishin gjithmone te nevojshme per te shtypur kusarine. te tille jane Malazezet ortodokse, te tilla jane pakicat katolike.
Ali Pashe Tepelena dhe Mirditoret.
Urdheri i Portes se Larte u kishte ardhur Musta Pashes se Shkodres ; rumeli-valisit; pashait te Ruscukut- Pehlivan Babes; Nazerit te Thrakes, Drama Aliut dhe te tjereve, per te marshuar kunder Aliut. Musta iu beri thirrje malesoreve te Shqiperisese eperme, dhe te gjithe derguan kontogjentet e tyre.
Pas gostise sipas zakonit ( dreka ose darka para se te shkonin ne lufte), te gjithe u nisen per udhe. Gjate udhes, ushtria e Mustes u shtuame kontigjente te shumte, midis atyre dhe ata te Mirdites. Kontigjenti Mirditor perbehej nga njerez qe nuk kishin qene me pare ne sherbim te Ali Pashes. Kjo pasi, ti sherbeje dikujt dhe ta luftoje me pas ate, ishte kunder zakoneve te tyre te mocme. Gjithashtu, ishte e kundert me zakonet e tyre te ndihmohej nje neshtetas qe kish ngritur krye kunder vete sovranit te tyre.
Ali Pasha iu propozoi atyre qe kishin qene ne sherbim te tij, te merrnin armet kundra sulltanit: -Princ - i thane ata- ne te kemi sherbyer persa kohe qe sherbimet tona perputheshin me besnikerine qe ne kemi ndaj sulltanit. Tashme qe kjo nuk eshte me e mundeshme, dhe meqe kemi ngrene buken tuaj, na lejoni te kthehemi ne malet tona" Dhe u terhoqen.
Neqoftese atado te kishin qene njehkohesisht besnike edhe ndaj satrapit edhe ndaj sulltanit, nuk do ti kishin dhene nje deshmi fisnikerie Ali Pashes. Nje dite, me shume se 600 Kardhiqote ishin grumbulluar ne nje vend te rrethuar. Turqit nuk donin ti thernin. " Po ua jap juve, trimave Latine,-- iu tha Aliu mirditoreve- nderin te shfarosni armiqte ne emrin tim".
Ne nuk vrasim njerez te pambrojtur - pergjigjet prijesi mirditas- Kthejuni kardhiqoteve armet qe u jane marre. Nese ata ngrihen dhe e pranojne luftimin, ateher ti do te shohesh se si sherbejme ne" ( Pouqueville, HISTORIA )
Megjitheate, Akiu ngul kembe dhe Thanas Vaja, si monster qe ishte, merr persiper te zbatoje urdherat cnjerzore te satrapit. Por Mirditoret, per te mos qene deshmitare te kesaj kasaphane te lemeritshme, u terhoqen menjane.
Vijon me teper ne ditet e ardhshme............
KAPITULLI 96
Pirroja dhe Skenderbeu-shtrirja e principates se Mirdites-mbreterit e Napolit dhe duka i Savojes- marreveshja me qeverine turke- dhunimi i kompromisit nga Omer Pasha, Ismail Pasha dhe Dervish Pasha-Traktati i Berlinit-hakmarrje dhe ndeshkim- as vete nje funksionar otoman nuk mund te kapercente kufijte e saj( se principates se Mirdites).
Dikur, Epiriotet e lashte e kishin quajtur shqiponje Pirron, sovranin e tyre. -Po, une jam shqiponje,- u pergjigj ai -por prej jush jam i tille.Kjo ishte pikerisht pergjigja qe do tu jepte Skenderbeu te gjithe shqiptareve, por Mirditoreve me vecan tjereve. Po, Skenderbeu ishte i madh, por a do te ishte bere i tille nese do te kish patur te tjere ushtare ne shqerbim te tij? Ku mbeshtete Aravantini qe e cakton qe ne vitin 1560 kohen kur Mirditoret kane si prijes nje fare Zaharie, pasardhes te Skenderbeut? Kete nuk e dime, dhe as ai nuk e thote. Mirditoret banoni ne malet perreth Krujes, dikur te quajtura KUNAVIA. Fshatrat e tyre, te shperndara ne luginen e Matit, zinin nje hapesire prej 24 legash ( 133. 34400 kilometra) qe nga grykederdhja e ketij lumi e deri ne burimet e tij, ndersa kryeqyteti i tyre, i vendosur 16 lega ( 88.89600 kilometra) prej Alisias ( Lezha e vjeter) quhet OROSH.
" E reduktuar ne permasat e sotme, principata e Mirdites gjendet e rrethuar thote Hekardi, konsulli i Frances.-ne malet e paarritshme ku mund te depertosh vetem nepermjet tri shtigjeve te ngushta. Pozicioni i saj eshte jashtezakonisht i sigurte dhe per me teper i rendesishem, pasi ajo komandon rruget e Prizrenit dhe te Tiranes, te vetmet nepermjet te cilave, ne rast lufte me Malin eZi, Porta e Larte mund te depertonte ne Shqiperine e eperme per te derguar trupat atje" .
Me 1461, mbreterit e Napolit i jane borxhli Skenderbeut per fronin e tyre. Por me vdekjen e ketij princi, gjithcka ata bene per keta shqiptare fatkeqe ishte tu ofronin nje strehe ne Japigine e lashte. te braktisur nga kjo ane, Mirditoret iu drejtuan Dukes se Savojes ne vitin 1592. Por, edhe pse i mbiquajtur i madh, Emanueli I duket se nuk ia vuri veshin shume kerkeses se tyre.
Duke mos marre nga askush ndihmat materiale per te cilat trimat e tyre kishin nevoje, ata i moren ato nga papet, te cilet perforconin guximin e tyre. Por, ne cfare gjendje i gjeten misionaret e pare qe dergoi Roma tek ata? Perndjekja i kishte zemeruar dhe i kishte bere te eger. ishin me shume tigra se njerez. te terhequr ne male, ata kishin vetem shpellat dhe tendat per banese.
Ti beje ata te kuptonin se ishin nenshtetas te rrespektueshem te nje monarku, ne emer te te cilit ishin therrur familjet e tyure, ishin shembur kishat e tyre, ishin djegur fshatrat e tyre, ishte dicka e pamundur.Gjithashtu, misionaret iu kerkuan atyre ti nenshtroheshin kesaj fatkeqesie, duke pritur qe Turqit, te paret nga te gjithe te tjeret, te ndjenin nevojen qe te arrinin marreveshje me njerez ndaj te cileve ata nuk kishin asnje ndikim, pasi ata nuk u kishin lene asgje.
" Duke pare- thote Ami Bue se mbreterit e Napolit iu ofruan atyre vetem strehim, Mirditoret i bene kushtim vendin e tyre, me 1592, karl Emanuelit te savojes. Por, te braktisur kaq turpshem nga e gjithe Europa, ata iu nenshtruan Turqve me tre kushte:
1. te ruanin armet dhe pronat e tyre.
2. Te mos paguanin asnje lloj haraci.
3. Te mos hynte apo te banonte asnje turk ne vendin e tyre.
Politika- shton Bue-i detyroi Turqit te respektonin kundershtare te tille, dhe zgjedhja e tyre rendoi vetem mbi ata qe nuk mund ti rezistonin nevojes per te punuar fushat pjellore".
Zoter te fushave, Turqit donin ti gezonin ato. Por, si mund te gezonin nese ata nuk respektonin malet. Dhe si shpresonin te jetonin nese nuk respektonin jeten e te tjereve? Atehere, midis malit dhe fushes, pati nje lloj kompromisi, nje marreveshje te heshtur.
Kjo marreveshje e pare i coi ne nje tjeter. Qeveria pranoi te respektonte vendin e tyre me kusht qe ata te ndihmonin te respektohej vendi i saj, kur atyre tu kerkohej. Ata pranuan, por me kusht qe te trajtoheshin si aleate dhe jo si vasale. Ata do te shkonin ne lufte, por te shoqeruar nga prifterinjte e tyre, dhe do te merrnin urdherat vec nga kapedanet e tyre.
Nje udheheqes shpirteror qe do te mbeshteste guximin e tyre, nje kapedan ushtarak qe do te merrej vesh me komandantet turq per zhvillimet e luftes kundra armikut- te tilla ishin bazat e marrveshjes se tyre me qeverine turke.
Ky pakt duket se nuk eshte shkruar, por ai u ruajt mjaft mire per shekuj me rradhe. Dhe ketu veme re dicka, se dhunimi i pare i ketij pakti shekullor ishte bere nga nje apostat, te cilit ata i kishin shpetuar praparojen ne nje lufte kunder Malit te Zi, me nje fjale nga i fameshmi sadrazem Omer Pasha.
Gjate luftes se Krimese, e quajtur lufta e Sevastopolit, ata dhane kontigjentin e tyredhe u dalluan ne shume rrethana (v. 1854). Por sapo Bib Doda (kapedan i Mirdites dhe Princ) kapedani i tyre, u nis per te rekrutuar ushtare te rinj, sadrazemi Omer Pasha fut 300 prej tyre ne nizamet e tij, i carmatos ata me pak te zotet, dhe i kthen ne vendin e tyre.
Nga cdo pikpamje, ky ishte nje veprim i papeshuar, aq shume pavend sa ne Konstandinopoje u desh nderhyrja e ambasades franceze per tu kthyer Mirditoreve armet qe u ishin marre, dhe ne Shkoder nderhyrja e konsujve per te qetesuar revolten qe ziente malet. Vetem konsulli i Austrise nuk u bashkua me t etjeret, - thote Hekardi. Ndoshta atij i interesonte nje ngaterrese e tille qe do t'i lejonte austrise te nderhynte, sic do te nderhyje me vone ne Hercegovine.
Me vone, midis Bib Dodes dhe Ismail Pashes me prejardhje bohemiane, pati nje grindje. ceshtja, te pakten duhej ti neshtrohej gjykates ose ti raportohej Portes se Larte. Ne vend qe te ndiqte rruget e ligjshme, cfare beri bohemiani Ismail? Ne fillim ai helmoi Bib Doden dhe, pak me pas, egjymton fshehtazi kufomen e tij. C'kerkonte te nxirrte prej kesaj? Qe te bentenj kasaphane nder Mirditoret me topat dhe nizamet e tij. Porsesic tregojne faktet, nje krim i tille nuk mbeti pa u ndeshkuar.
Per fat te mire te Turqise, konsujt qysh ne fillim e penguan nje gjakderdhje, e cila do tye conte ne nderhyrje europiane te ngjashme me ate te Libanit.
Me ne fund shpertheu lufta ruso-turke. pas vdekjse se Bib Dodes, i biri i tij u cua ne Konstandinopoje, thuhej se vete qeveria donte te merrej me edukimin e tij.
Le te pranojme qe do te kishte bere mire. Po perse e kthen me vone? Dhe, pasi e kthen ne vendin e tij, perse merret tradhetisht nga Dervish Pasha dhe internohet edhe nje here ne Konstandinopoje?
Ne ditete sotme, marredheniet e Turqise me Mirditoret nuk ndryshojne shume me ato te kaluares. Po Turqia a ka fituar nga kjo? Dhe, a nuk do te kishte qene ajo me e nderuar dhe me e sigurte nese keto mardhenie, ne vend qe te garantoheshin prej Europes, te ishin si dikur nepermjet nje besimi te ndersjelle dhe shekullor? Mund te numerohet kushedi sa raste qe nepunesit perandorake e kane kompromentuar Porten e Larte, por a mund te permendet edhe nje rast i vetem kur Principata e Mirdites te mos e kete kryer detyren e saj kundrejt sulltanit?
Zoter te rruges qe te con nga Prizreni ne Shkoder, ata e bllokonin-- thote Hekardi- sahere qe donin tu ankoheshin autoriteteve otomane. Ne keto raste, ata ndalonin karavanet dhe udhtaret, kedo qe i perkiste qytetit kundrejt te cilit atakishin ankese, dhe i mbanin derisa tu jepej e drejta e tyre, duke patur kujdes gjithheret te mos mbanin kurrsesi katoliket ose tregtaret e tyre".
Persa i perket fese ishte ndryshe. Meqe fyerja merrte karakter, ndeshkimi vepronte ne te gjitha perpjestimet e tjera. " Ne vitin 1804, per shembull, Geget muhamedane te Shkodres varen per tu argetuar nje at kapucin (Franceskan), Te njoftuar per kete mizori, Mirditoret kapen 5 turq dhe i varen ne portat e qytetit, me nje leter drejtuar vezirit me keto fjale: " 5 per 1, dhe nese nje krim i tille perseritet, si pergjigje eshte koka jote". I trembur per veten e tij, satrapi- shton Pukevili- u dergoi dhurata Mirditoreve, dhe mezi ia doli mbane qe ti qetesonte.
Nje fyerje ndaj fese- thote nga ana e tij Hekardi- nuk ka mbetur kurre e pandeshkuar. Muslimanet perqark e kane provuar ne kurriz te xhamive te tyre. ato i kishin njolllosur sa hetre nje musliman kishte qelluar mbi nje kryq ose kishte shkaterruar nje ndertese katolike.
Kur, koheve te fundit, pashai iu kundervu ndertimit te seminarit dhe hodhi pertoke gjicka qe ishte ndertuar, Mirditoret vendosen te zbrisnin ne fushe dhe te shembnin nje xhami per tu hakmarre per fyerjen qe i ishte bere katolicizmit.
Duke kaluar ne kete kohe neper malet e tyre per tu kthyer ne Shkoder ku me therrriste e njejta ngjarje, pashe 300 Mirditore te bashkuar rreth hanit te Gjon Koles, dhe gati per te marrshuar drejt Pukes per te shembur nje xhami. Une u mendova tu ktheja mendjen dhe ia dola mbane vetem kur bera te qarte se do ti vinin ne rrezik te madh bashkefetaret e tyre te vendosur ne fushe" (Hecquard)
Te tille jane Mirditoret. Jo vetem qe nuk jane vasale, por me teper Turqit kurre nuk e kane pushtuar vendin e tyre. Nje funksionar otoman nuk mund ta kalonte kurrsesi gryken e Kreshtes pa marre nje te shtene pushke." (Hecquard)
Mirditoret jane hakmarres por nuk jane bandite. Nga kjo rrjedh se ata nuk kane bere kurre lufte me perandorine Otomane ( pas marreveshjes), dhe se territoi i tyre ka qene vazhdimisht i respektuar. Ne te kundert, ekspeditat e shumta te perandorise Otomane kunder Malit te Zi ishin gjithmone te nevojshme per te shtypur kusarine. te tille jane Malazezet ortodokse, te tilla jane pakicat katolike.
Ali Pashe Tepelena dhe Mirditoret.
Urdheri i Portes se Larte u kishte ardhur Musta Pashes se Shkodres ; rumeli-valisit; pashait te Ruscukut- Pehlivan Babes; Nazerit te Thrakes, Drama Aliut dhe te tjereve, per te marshuar kunder Aliut. Musta iu beri thirrje malesoreve te Shqiperisese eperme, dhe te gjithe derguan kontogjentet e tyre.
Pas gostise sipas zakonit ( dreka ose darka para se te shkonin ne lufte), te gjithe u nisen per udhe. Gjate udhes, ushtria e Mustes u shtuame kontigjente te shumte, midis atyre dhe ata te Mirdites. Kontigjenti Mirditor perbehej nga njerez qe nuk kishin qene me pare ne sherbim te Ali Pashes. Kjo pasi, ti sherbeje dikujt dhe ta luftoje me pas ate, ishte kunder zakoneve te tyre te mocme. Gjithashtu, ishte e kundert me zakonet e tyre te ndihmohej nje neshtetas qe kish ngritur krye kunder vete sovranit te tyre.
Ali Pasha iu propozoi atyre qe kishin qene ne sherbim te tij, te merrnin armet kundra sulltanit: -Princ - i thane ata- ne te kemi sherbyer persa kohe qe sherbimet tona perputheshin me besnikerine qe ne kemi ndaj sulltanit. Tashme qe kjo nuk eshte me e mundeshme, dhe meqe kemi ngrene buken tuaj, na lejoni te kthehemi ne malet tona" Dhe u terhoqen.
Neqoftese atado te kishin qene njehkohesisht besnike edhe ndaj satrapit edhe ndaj sulltanit, nuk do ti kishin dhene nje deshmi fisnikerie Ali Pashes. Nje dite, me shume se 600 Kardhiqote ishin grumbulluar ne nje vend te rrethuar. Turqit nuk donin ti thernin. " Po ua jap juve, trimave Latine,-- iu tha Aliu mirditoreve- nderin te shfarosni armiqte ne emrin tim".
Ne nuk vrasim njerez te pambrojtur - pergjigjet prijesi mirditas- Kthejuni kardhiqoteve armet qe u jane marre. Nese ata ngrihen dhe e pranojne luftimin, ateher ti do te shohesh se si sherbejme ne" ( Pouqueville, HISTORIA )
Megjitheate, Akiu ngul kembe dhe Thanas Vaja, si monster qe ishte, merr persiper te zbatoje urdherat cnjerzore te satrapit. Por Mirditoret, per te mos qene deshmitare te kesaj kasaphane te lemeritshme, u terhoqen menjane.
Vijon me teper ne ditet e ardhshme............