A është Islami përgjegjës për djegien e Bibliotekës së Aleksandrisë?
Mahmud Hamdi Zakzuk
Ministër i Vakëfeve i Egjiptit.
![]()
Këto akuza të rrejshme pohojnë se i dyti prej halifëve të drejtë,Omer bin Hattabi r.a., kishte dhë-në urdhrin që të digjej Biblioteka e Aleksandrisë. Gjithashtu atij i
mvishet sikur të ketë thënë se lib-rat në bibliotekë përmbanin tërë atë që tashmë kishte thënë Kur-ani, prandaj, si të tillë, ishin të pa-nevojshëm...
Çfarë ka qenë qëndrimi i Islamit ndaj qytetërimeve/civilizimeve të mëparshme, dhe a është Islami për-gjegjës për djegien e Bibliotekës së
Aleksandrisë?
Qëndrimi se Islami nuk i respek-ton qytetërimet e mëparshme, është një pohim i rrejshëm dhe i padrejtë.
Është fakt se ai i ka shfrytëzuar as-pektet pozitive të këtyre qytetërime-ve, duke përkthyer shumë libra nga gjuhët: greke, perse, indiane në gju-hën arabe, duke besuar seriozisht se trashëgimia e njerëzimit përfshin diturinë, përvojën dhe mësimet e po-pujve të ndryshëm. Në pajtim me kë-të respekt, Muhammedi s.a.v.s., ka thënë: “Kërkoni shkencën, qoftë edhe në Kinë”. Kjo do të thotë se
njeriu është i obliguar ta kërkojë shkencën qoftë edhe në vendin i cili nuk beson si ai, qoftë ai një vend edhe në “fund të botës”, sepse atë-herë Kina konsiderohej vendi më i largët i botës.
Filozofi mysliman Ibni Rushdi, në fragmentin vijues ka sqaruar qëndri-min e myslimanëve kundrejt qytetëri-meve të mëparshme: “Feja islame nxit për leximin e librave të qytetëri-meve që na kanë paraprirë, nëse qëllimi i tyre është që njerëzit t’i drej-tojnë nga e vërteta, pasimin e së ci-lës e urdhëron feja jonë. Kjo përfshin përdorimin e të gjitha mundësive to-na për të kuptuar dhe për të rezonu-ar për studimin e të gjitha krijesave”. Ibni Rushdi vazhdon: “Duhet t’i stu-diojmë dhe të kuptojmë se ç’kanë shkruar në librat e tyre. Pastaj neve na mbetet të pranojmë atë që është në pajtim me fenë tonë, dhe për të t’i
falënderojmë. Përveç kësaj, gjithçka që nuk është në pajtim me fenë
tonë, nuk bën të na hutojë, sepse duhet ta hedhim, të tjerëve t’ua tër-heqim vërejtjen për të, dhe të mos i fajësojmë”.
Është fakt historik se myslimanët nuk e kanë djegur Bibliotekën e Ale-ksandrisë. Kjo akuzë e pabazë u mvishet myslimanëve nga ana e ar-miqve të Islamit, të cilët plasojnë kë-solloj fjalësh të këqija, të cilat kanë zënë vend në logjikën e njerëzve,
edhe pse nuk janë të bazuara në fakte. Akuzat e rrejshme ishin përha-pur gjatë shek. 13 si rezultat i qënd-rimit agresiv të Kryqëzatave, por ato vazhdojnë të përsëriten deri në ditën e sotme, pavarësisht që argumentet historike autentike i mohojnë ato.
Këto akuza të rrejshme pohojnë se i dyti prej halifëve të drejtë, Omer bin Hattabi r.a., kishte dhë-në urdhrin që të digjet Biblioteka eAleksandrisë. Gjithashtu atij i
mvishet të ketë thënë se librat në bibliotekë përmbanin tërë atë që tashmë e kishte thënë Kurani, pra-ndaj, si të tillë, ishin të panevojsh-ëm, ndërkaq, nëse përmbajnë gjëra kontradiktore me Kuranin, atëherë duhej të zhdukeshin.
Është zbuluar perdja e dyshimit dhe është argumentuar se Omeri r.a. nuk kishte thënë kurrë një gjë të tillë. Edhe një akuzë, gjithashtu e padre-jtë dhe e rrejshme, është se my-slimanët – arabët ata libra i kishin përdorur si lëndë djegse për banjat publike për plot 6 muaj.
Sigrid Hunke paraqet argumente të dokumentuara në librin e saj “Allahu është krejtësisht ndryshe”, duke argumentuar se arabët në Ale-ksandri kishin hyrë në vitin 642, atë-herë kur në Egjipt nuk kishte fare bibliotekë, sepse Biblioteka (e Alek-sandrisë) kishte qenë e zhdukur shekuj më parë. Ajo gjithashtu shton se në atë periudhë nuk kishte pasur banja publike në Egjipt. Sigrid Hunke pohon se biblioteka i ishte shtuar
Akademisë që kishte themeluar Pto-lemeu I rreth vitit 300 para erës së re, kurse ishte djegur 47 vjet p.e.r. kur e kishte rrethuar qytetin Jul Ce-zari. Bibliotekën e kishte ndërtuar përsëri Kleopatra, duke e furnizuar me libra nga Bergamuni.
Shekulli i tretë i e.r. ka qenë dësh-mitar i fillimit të destruksionit të
organizuar të Bibliotekës së Aleksa-ndrisë. Perandori Karakal (Cara-calla) kishte shpërndarë Akademinë, kurse fondamentalistët fetarë i kishin vënë zjarrin bibliotekës, të cilën e konsideronin manifest të paganizmit.
Në vitin 391, patriku Teofilo merrte lejen nga perandori Teodos, që t’i shkatërronte mbetjet e Akademisë, dhe, bashkë me to, të digjte edhe bi-bliotekën, e cila atëherë kishte 300000 pergamena të paluara në
rrotulla, dhe në atë vend të themelo-nte kishën dhe manastirin. Destru-ksioni ishte mbyllur në shek. e pestë gjatë sulmit që ishte ndërmarrë ku-ndër njerëzve paganë të shkencës, dijetarëve, tempujve të tyre, duke i shtuar kësaj edhe shkatërrimin e bibliotekave të tyre.
Faktet e përmendura dëshmojnë se akuzat e rrejshme rreth djegies së Bibliotekës së Aleksandrisë, janë përhapur me qëllim të shtrembërimit
të pasqyrës për Islamin, në mënyrë që myslimanët të paraqiten si armiq
të arsimit dhe kulturës, ndonëse ata, në fakt, kanë qenë plotësisht të pa-fajshëm për krimin për të cilin janë akuzuar.
Shqipëroi:
Miftar Ajdini
_________________
Fusnotat:
1. Ibn Rushd The philosophy of Ibn Rushd.
Bejrut 1982. p. 17.
2. Hunke, Sigrid Allah ist ganz anders pp 85-90.
3. Zakzouk M. Hamdy Islam in the mirror of
Western Thought pp. 110.
Mahmud Hamdi Zakzuk
Ministër i Vakëfeve i Egjiptit.
Këto akuza të rrejshme pohojnë se i dyti prej halifëve të drejtë,Omer bin Hattabi r.a., kishte dhë-në urdhrin që të digjej Biblioteka e Aleksandrisë. Gjithashtu atij i
mvishet sikur të ketë thënë se lib-rat në bibliotekë përmbanin tërë atë që tashmë kishte thënë Kur-ani, prandaj, si të tillë, ishin të pa-nevojshëm...
Çfarë ka qenë qëndrimi i Islamit ndaj qytetërimeve/civilizimeve të mëparshme, dhe a është Islami për-gjegjës për djegien e Bibliotekës së
Aleksandrisë?
Qëndrimi se Islami nuk i respek-ton qytetërimet e mëparshme, është një pohim i rrejshëm dhe i padrejtë.
Është fakt se ai i ka shfrytëzuar as-pektet pozitive të këtyre qytetërime-ve, duke përkthyer shumë libra nga gjuhët: greke, perse, indiane në gju-hën arabe, duke besuar seriozisht se trashëgimia e njerëzimit përfshin diturinë, përvojën dhe mësimet e po-pujve të ndryshëm. Në pajtim me kë-të respekt, Muhammedi s.a.v.s., ka thënë: “Kërkoni shkencën, qoftë edhe në Kinë”. Kjo do të thotë se
njeriu është i obliguar ta kërkojë shkencën qoftë edhe në vendin i cili nuk beson si ai, qoftë ai një vend edhe në “fund të botës”, sepse atë-herë Kina konsiderohej vendi më i largët i botës.
Filozofi mysliman Ibni Rushdi, në fragmentin vijues ka sqaruar qëndri-min e myslimanëve kundrejt qytetëri-meve të mëparshme: “Feja islame nxit për leximin e librave të qytetëri-meve që na kanë paraprirë, nëse qëllimi i tyre është që njerëzit t’i drej-tojnë nga e vërteta, pasimin e së ci-lës e urdhëron feja jonë. Kjo përfshin përdorimin e të gjitha mundësive to-na për të kuptuar dhe për të rezonu-ar për studimin e të gjitha krijesave”. Ibni Rushdi vazhdon: “Duhet t’i stu-diojmë dhe të kuptojmë se ç’kanë shkruar në librat e tyre. Pastaj neve na mbetet të pranojmë atë që është në pajtim me fenë tonë, dhe për të t’i
falënderojmë. Përveç kësaj, gjithçka që nuk është në pajtim me fenë
tonë, nuk bën të na hutojë, sepse duhet ta hedhim, të tjerëve t’ua tër-heqim vërejtjen për të, dhe të mos i fajësojmë”.
Është fakt historik se myslimanët nuk e kanë djegur Bibliotekën e Ale-ksandrisë. Kjo akuzë e pabazë u mvishet myslimanëve nga ana e ar-miqve të Islamit, të cilët plasojnë kë-solloj fjalësh të këqija, të cilat kanë zënë vend në logjikën e njerëzve,
edhe pse nuk janë të bazuara në fakte. Akuzat e rrejshme ishin përha-pur gjatë shek. 13 si rezultat i qënd-rimit agresiv të Kryqëzatave, por ato vazhdojnë të përsëriten deri në ditën e sotme, pavarësisht që argumentet historike autentike i mohojnë ato.
Këto akuza të rrejshme pohojnë se i dyti prej halifëve të drejtë, Omer bin Hattabi r.a., kishte dhë-në urdhrin që të digjet Biblioteka eAleksandrisë. Gjithashtu atij i
mvishet të ketë thënë se librat në bibliotekë përmbanin tërë atë që tashmë e kishte thënë Kurani, pra-ndaj, si të tillë, ishin të panevojsh-ëm, ndërkaq, nëse përmbajnë gjëra kontradiktore me Kuranin, atëherë duhej të zhdukeshin.
Është zbuluar perdja e dyshimit dhe është argumentuar se Omeri r.a. nuk kishte thënë kurrë një gjë të tillë. Edhe një akuzë, gjithashtu e padre-jtë dhe e rrejshme, është se my-slimanët – arabët ata libra i kishin përdorur si lëndë djegse për banjat publike për plot 6 muaj.
Sigrid Hunke paraqet argumente të dokumentuara në librin e saj “Allahu është krejtësisht ndryshe”, duke argumentuar se arabët në Ale-ksandri kishin hyrë në vitin 642, atë-herë kur në Egjipt nuk kishte fare bibliotekë, sepse Biblioteka (e Alek-sandrisë) kishte qenë e zhdukur shekuj më parë. Ajo gjithashtu shton se në atë periudhë nuk kishte pasur banja publike në Egjipt. Sigrid Hunke pohon se biblioteka i ishte shtuar
Akademisë që kishte themeluar Pto-lemeu I rreth vitit 300 para erës së re, kurse ishte djegur 47 vjet p.e.r. kur e kishte rrethuar qytetin Jul Ce-zari. Bibliotekën e kishte ndërtuar përsëri Kleopatra, duke e furnizuar me libra nga Bergamuni.
Shekulli i tretë i e.r. ka qenë dësh-mitar i fillimit të destruksionit të
organizuar të Bibliotekës së Aleksa-ndrisë. Perandori Karakal (Cara-calla) kishte shpërndarë Akademinë, kurse fondamentalistët fetarë i kishin vënë zjarrin bibliotekës, të cilën e konsideronin manifest të paganizmit.
Në vitin 391, patriku Teofilo merrte lejen nga perandori Teodos, që t’i shkatërronte mbetjet e Akademisë, dhe, bashkë me to, të digjte edhe bi-bliotekën, e cila atëherë kishte 300000 pergamena të paluara në
rrotulla, dhe në atë vend të themelo-nte kishën dhe manastirin. Destru-ksioni ishte mbyllur në shek. e pestë gjatë sulmit që ishte ndërmarrë ku-ndër njerëzve paganë të shkencës, dijetarëve, tempujve të tyre, duke i shtuar kësaj edhe shkatërrimin e bibliotekave të tyre.
Faktet e përmendura dëshmojnë se akuzat e rrejshme rreth djegies së Bibliotekës së Aleksandrisë, janë përhapur me qëllim të shtrembërimit
të pasqyrës për Islamin, në mënyrë që myslimanët të paraqiten si armiq
të arsimit dhe kulturës, ndonëse ata, në fakt, kanë qenë plotësisht të pa-fajshëm për krimin për të cilin janë akuzuar.
Shqipëroi:
Miftar Ajdini
_________________
Fusnotat:
1. Ibn Rushd The philosophy of Ibn Rushd.
Bejrut 1982. p. 17.
2. Hunke, Sigrid Allah ist ganz anders pp 85-90.
3. Zakzouk M. Hamdy Islam in the mirror of
Western Thought pp. 110.